Veelgestelde vragen asielzoekerscentrum (azc) Rijssen-Holten

In Nederland heeft iedereen die asiel aanvraagt, recht op opvang. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) biedt die opvang: veilige huisvesting, noodzakelijke middelen en begeleiding als voorbereiding op een toekomst in Nederland of het land van herkomst. Het COA vraagt de gemeenten in Nederland om vluchtelingen op te vangen.

Als gemeente zijn wij gastvrij en willen we graag de controle houden op de locatie en het aantal opvangplekken. Daarom hebben we zelf gekeken naar de mogelijkheden. Op deze manier hebben we ook kunnen kijken wat past bij onze gemeente. En, er moet natuurlijk ruimte zijn om de asielzoekers op een menselijke manier tijdelijke opvang te bieden.

In het voortraject zijn de omwonenden per brief (28 juni 2023) en andere inwoners via een nieuwsbericht geïnformeerd. Ook hebben we in juli 2023 3 inloopmomenten georganiseerd waar mensen meer informatie konden krijgen. Tijdens de openbare raadsvergadering van 10 juli 2023 konden inwoners inspreken over dit onderwerp. U kunt deze vergadering terugkijken.

Er is een klankbordgroep opgericht die op meerdere momenten heeft meegepraat. Deze groep is eind 2023 gestopt, maar deed in 2024 nog een laatste taak, namelijk het analyseren van de risicoanalyse van Bureau Beke samen met de gemeente en COA. Dat deden zij tijdens een bijeenkomst op 27 maart 2024.

Op 1 en 14 maart 2024 organiseerden we bijeenkomsten voor inwoners en omwonenden. Het verslag van de bijeenkomst van 14 maart 2024 vindt u op de pagina Informatie bijeenkomsten azc.

In maart 2024 waren er speciale bijeenkomsten voor direct omwonenden op het park. Deze bijeenkomsten gingen over de aanpassingen van de woningen en de herinrichting van het park.

Sinds 10 april 2024 is er een omwonendenoverleg onder leiding van de gemeente. Deze groep bestaat uit belangstellenden en direct omwonenden en komt elke 2 weken bij elkaar. Ook het COA is bij deze overleggen aanwezig. De verslagen van de omwonendenoverleggen zijn openbaar.

Omdat vanuit deelnemers van het omwonendenoverleg beroep was ingesteld en een voorlopige voorziening was aangevraagd, werd het omwonendenoverleg tijdelijk stilgelegd. Zie ook: ‘Kan ik nog beroep instellen tegen de komst van het asielzoekerscentrum?’

Na de uitspraak van de voorzieningenrechter op 16 oktober 2024 werd het omwonendenoverleg hervat.

Verder stuurt de gemeente regelmatig een digitale nieuwsbrief als er actuele ontwikkelingen zijn, bijvoorbeeld over de werkzaamheden op het park of over het stappenplan. U kunt de nieuwsbrieven teruglezen en/of u hiervoor aanmelden.

Op de gemeentelijke pagina’s van de weekkranten zijn interviews met betrokkenen gepubliceerd voor meer achtergrondinformatie: Interviews

De klankbordgroep gaf advies bij het opstellen van de overeenkomst tussen het COA en de gemeente. Dit is een overeenkomst over allerlei zaken, bijvoorbeeld veiligheid.

Op 21 november 2023 was de laatste bijeenkomst van de klankbordgroep. Tijdens deze bijeenkomst heeft de klankbordgroep het advies over de overeenkomst afgemaakt en voorgelegd aan de gemeente. Het advies hebben wij verwerkt in de overeenkomst over de werkafspraken met het COA.

Op de pagina Bijeenkomsten klankbordgroep azc vindt u samenvattingen van verschillende overleggen van de klankbordgroep.

Een deel van de klankbordgroep kwam op 27 maart 2024 bijeen voor het vaststellen van de risicoanalyse. Daarmee is de klankbordgroep opgeheven. Sinds 10 april 2024 is het omwonendenoverleg de groep waarmee de gemeente afstemt over het vervolg. Het omwonendenoverleg brengt een advies uit aan het college. Deze groep komt in principe elke 2 weken bijeen in het gemeentehuis om 19.00 uur. Omdat vanuit deelnemers van het omwonendenoverleg beroep was ingesteld en een voorlopige voorziening was aangevraagd, werd het omwonendenoverleg (na 17 juli 2024) tijdelijk stilgelegd totdat er uitspraak van de rechter is. Na de uitspraak van de voorzieningenrechter op 16 oktober 2024 werd het omwonendenoverleg hervat.

Zie ook de volgende vragen:

• Kan ik nog beroep instellen tegen de komst van het asielzoekerscentrum?
• Hoe betrekt de gemeente haar inwoners?

Bewoners van een asielzoekerscentrum krijgen van de Rijksoverheid een vast bedrag per week voor eten en kleding. De bewoners van een asielzoekerscentrum doen vooral boodschappen in de directe omgeving. Ook kunnen ze er bijvoorbeeld voor kiezen om lid te worden van een plaatselijke sport- of muziekvereniging. Waar het kan verbinden we de bewoners van het asielzoekerscentrum met bewoners, instellingen, bedrijven en verenigingen in de buurt, en met de rest van de gemeente.

Een asielzoekerscentrum is een bedrijf in het klein. Bij de opening van een asielzoekerscentrum kijken betrokken partijen of het mogelijk is personeel uit de regio aan te nemen. Het onderhouden en schoonmaken van gebouwen en beveiliging zijn werken en diensten die het COA inhuurt vanuit een centraal inkoopbeleid. Leveranciers huren medewerkers vaak lokaal of regionaal in.

De gemeente is verantwoordelijk voor de veiligheid in de openbare ruimte. Wij nemen onze verantwoordelijkheid en maken daarover afspraken met het COA, de politie en andere partijen.

Vooraf maken het COA en wij samen een veiligheidsplan. Hierbij betrekken we de omgeving. Hoe dit er precies uit komt te zien werken we onder andere samen met de klankbordgroep nog verder uit. Het plan werken we uit, voordat we asielzoekers opvangen. Op die manier is het plan gericht op de opvang in onze gemeente.

Het COA is verantwoordelijk voor de controle en veiligheid op het terrein. Voor de controle in de omgeving zijn wij verantwoordelijk.

We hebben met verschillende partijen gesproken. Zo hebben we afspraken gemaakt met de eigenaren van BuitenInn voor de opvang van vluchtelingen. We hebben ook gesproken met de eigenaren van de Borkeldsweg 57. Deze plek is in 2016 al eens door het COA afgehuurd voor de opvang van vluchtelingen. Ook nu was deze beschikbaar als opvanglocatie.

Op maandag 2 oktober 2023 hebben wij officieel het vakantiepark aan de Borkeldsweg 57 gekocht. De aankoop is op deze dag definitief gemaakt bij de notaris. Omdat de koop van het vakantiepark nu officieel is kunnen we ook de koopsom bekendmaken. De gemeente heeft 9,5 miljoen euro betaald voor het vakantiepark aan de Borkeldsweg 57.

Het college wil een duurzame oplossing voor de opvang. Daarom kopen wij de locatie en verhuren deze voor 10 jaar aan het COA. De huurovereenkomst met het COA eindigt na 10 jaar. We hebben met het COA afgesproken na 5 jaar een heroverwegingsmoment in te plannen en deze op te nemen in de huurovereenkomst. Dat betekent dat we kijken of iedereen zich aan de gemaakte afspraken heeft gehouden. Als dit niet het geval is kunnen wij de huurovereenkomst beëindigen. Naast het heroverwegingsmoment na 5 jaar, is er tussentijds regelmatig overleg over de stand van zaken op dat moment.

Wij gaan het COA een tijdelijke ontheffing van het bestemmingsplan geven. Dat betekent dat vluchtelingen langer op het park kunnen blijven. De bestemming ‘verblijfsrecreatie’ die nu geldt, blijft. Deze verandert niet. Na de periode van 10 jaar heeft de locatie dus gewoon weer de recreatieve bestemming die het nu ook heeft.

Dat kan op dit moment niet meer. Als u een zienswijze heeft ingediend, kon u tot en met 15 augustus 2024 beroep instellen tegen de verleende vergunning bij de Rechtbank Overijssel.

De procedure is als volgt doorlopen:

• Tot en met 13 maart 2024 was het mogelijk een zienswijze in te dienen tegen de komst van het asielzoekerscentrum. Een zienswijze is een brief aan de gemeenteraad waarin iemand een mening geeft over het nieuwe plan. Er zijn 10 zienswijzen ontvangen. Deze zijn anoniem verwerkt in een zienswijzennota. In een zienswijzennota vindt u informatie terug over procedures die zijn gevolgd en welke zienswijzen zijn binnengekomen. Deze nota is aangeboden aan het college.
• Het college besloot op 28 mei 2024 in te stemmen met de vergunning en deze te verlenen zodra de raad de definitieve ‘verklaring van geen bedenkingen’ heeft afgegeven.
• Het voorstel van het college is in de commissie ABZM (Algemeen Bestuurlijke Zaken en Middelen) besproken op 10 juni 2024. De commissie heeft ingestemd met het voorstel.
• De gemeenteraad gaf op 27 juni 2024 een verklaring van geen bedenkingen af, waarna de omgevingsvergunning is verleend (ook op 27 juni 2024). Deze vergunning is vervolgens verzonden naar het COA en naar de mensen die een zienswijze hebben ingediend.
• De vergunning is op 3 juli 2024 gepubliceerd in het digitale Gemeenteblad en in de krant. De stukken lagen sinds 4 juli 2024 ter inzage. Op 5 juli 2024 begon de termijn van 6 weken om beroep aan te tekenen tegen de vergunning. Personen die een zienswijze hadden ingediend (of een zwaarwegend belang hebben), konden beroep aantekenen bij de Rechtbank Overijssel. De laatste dag om beroep aan te tekenen was 15 augustus 2024.
• Wij hebben 3 beroepschriften binnengekregen en een verzoek om een voorlopige voorziening. Meer informatie hierover.
• De voorzieningenrechter heeft uitspraak gedaan en het verzoek om voorlopige voorziening afgewezen. De volledige (geanomiseerde) tekst van de uitspraak vindt u hier. De omgevingsvergunning is hiermee in werking getreden.

Op de opvanglocatie is plek voor 250 bedden. Hoeveel plekken ook echt gebruikt gaan worden, weten wij nog niet.

Een verdeling over de hele gemeente is niet handig. Een asielzoekerscentrum met 250 bedden is voor het COA een complete locatie. Dat betekent dat er 24 uur per dag beveiliging aanwezig is, er een huisarts beschikbaar is en het COA zorgt voor begeleiding en activiteiten voor de bewoners.

Het wordt een regulier asielzoekerscentrum. Dit betekent dat het geen aanmeldcentrum of uitzetlocatie wordt. Ook komen er geen alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMV’ers), daar is deze locatie niet geschikt voor.

Of er gezinnen of alleenstaanden komen weten wij op dit moment niet. Dit hangt af van de instroom op dat moment. Wij vinden het park erg geschikt voor de opvang van gezinnen. Dit nemen we ook mee in onze gesprekken met het COA. Met het COA is afgesproken dat men zich zal inspannen in eerste instantie statushouders (dus asielzoekers met een verblijfsvergunning) die aan Rijssen-Holten of Hof van Twente zijn gekoppeld als eerste te huisvesten in het azc.

Momenteel wordt er gewerkt aan het gereedmaken van het park. Naar verwachting worden in 2025 de eerste bewoners ontvangen.

In de bestuursovereenkomst worden afspraken gemaakt tussen de gemeente en het COA over hoe de locatie wordt beheerd. Wij zijn samen met het COA hierover in september in overleg gegaan met de klankbordgroep. Zij hebben hier over meegedacht en meegepraat. Daarna zijn wij en het COA met elkaar in gesprek gegaan.

In de bestuursovereenkomst komen verschillende onderwerpen voor, zoals:

• Openbare orde en veiligheid;
• Gezondheidszorg;
• Hoe de communicatie gaat verlopen;
• Begeleiding van vluchtelingen naar (vrijwilligers)werk.

Het college van burgemeester en wethouders heeft op 19 december 2023 een besluit genomen over de overeenkomst met het COA. De overeenkomst is ondertekend:

• Bestuursovereenkomst azc Rijssen-Holten ondertekend (pdf, 2 Mb)
• Overeenkomst aanvullende werkafspraken ondertekend (pdf, 1 Mb)

Sinds de uitspraak van de voorzieningenrechter op 16 oktober 2024 is de omgevingsvergunning in werking getreden. Dat betekent dat het COA zowel vergunningsvrije als vergunningsplichtige werkzaamheden uitvoert. Over de planning van deze werkzaamheden stemmen we af met omwonenden en we informeren hierover via de nieuwsbrief.

Het COA zorgt voor daginvulling van de asielzoekers. Meer informatie over de activiteiten bij het asielzoekerscentrum vindt u op de website van het COA.

Kinderen van asielzoekers gaan niet naar regulier onderwijs omdat zij nog geen Nederlands praten. Daarom gaan kinderen uit onze gemeente naar het Palet in Almelo. Deze school heeft een tweede locatie in Rijssen en we verwachten dat de kinderen daar naartoe kunnen. Hier krijgen de kinderen les en leren zij Nederlands.

Sinds 1 januari 2024 is de Omgevingswet van kracht. De Omgevingswet gaat over de fysieke leefomgeving. Dat is de ruimte waarin we wonen, werken en ontspannen. Deze nieuwe wet voegt wetten samen voor veel van wat je buiten ziet, ruikt en hoort. Om ervoor te zorgen dat we deze nieuwe wet kunnen gebruiken maken we het Parapluplan implementatie Omgevingswet gemaakt. Het plan is op 16 februari 2024 in werking getreden.

De regels in het Parapluplan gelden nu ook

Via de klankbordgroep hebben wij begrepen dat sommige inwoners denken dat dit plan bedoeld is om het azc mogelijk te maken. Dit is niet het geval. Het Parapluplan implementatie Omgevingswet is alleen bedoeld om bestaande beleidsregels te kunnen gebruiken in combinatie met de Omgevingswet die op 1 januari 2024 in is gegaan. Deze regels hebben we de afgelopen jaren ook vaak gebruikt.

De regels gebruiken we voor de ontheffing van het bestemmingsplan

Het COA vraagt deze ontheffing bij ons aan. Meer informatie hierover vindt u op onze website. Via de nieuwsbrief houden wij u op de hoogte over wanneer het COA de aanvraag heeft ingediend, wanneer wij de vergunning verlenen en hoe u bezwaar kunt maken als u dat wilt.

Voor het Enckoterrein in Holten hebben we een bestemmingsplan waar we voor iedereen ruimte bieden. Het gaat hier om ruim 150 woningen. Zo komen er voor jongeren en starters betaalbare huur- en koopwoningen, voor gezinnen gezinswoningen en voor ouderen appartementen.

Voor Opbroek-Oost in Rijssen hebben wij een plan goedgekeurd voor het bouwen van 600 nieuwe woningen. De wijk gaat bestaan uit veel verschillende woningen. Zo worden er sociale huur en sociale koopwoningen gebouwd. Maar is er ook ruimte voor vrijstaande woningen en zorgappartementen. Wilt u meer weten over Opbroek-Oost? Kijk dan op deze pagina. Hier vindt u alle updates over het project.

Geen permanente bewoning recreatiewoningen

Met de aankondiging dat er een azc komt aan de Pannenweg in Holten kwam ook de vraag van een aantal eigenaren van recreatiewoningen op de Borkeld of zij hun recreatiewoning permanent mogen bewonen. Het college heeft toen aangegeven te zullen bekijken of dit kan.

Het college heeft op 21 mei 2024 besloten niet mee te werken aan het verruimen van de mogelijkheden om recreatiewoningen permanent te bewonen. Dit om dat het juridisch gezien niet kan. De zogeheten omgevingsverordening van de provincie Overijssel staat niet toe dat recreatiewoningen een woonfunctie krijgen.

Los van het feit dat het juridisch gezien niet mogelijk is, zijn er ook verschillende andere argumenten voor het college om niet mee te werken aan permanente bewoning op de Borkeld:

• Een wijziging van het omgevingsplan heeft verstening van het gebied tot gevolg. Dat betekent dat er meer gebouwd zal worden.
• De functies ‘wonen’ en ‘recreatie’ gaan niet goed samen
• Recreatieterrein De Borkeld is in handen van honderden eigenaren met verschillende belangen.
• De gemeente heeft altijd consequent beleid gevoerd tegen permanente bewoning

Waarom is het dan wel mogelijk om een azc te vestigen op het recreatiepark?

Het azc wordt gerealiseerd met een tijdelijke omgevingsvergunning voor een opvanglocatie voor vreemdelingen. Deze vergunning is afgegeven voor een periode van maximaal 10 jaar. Hiermee is het dus niet mogelijk de opvanglocatie permanent te bewonen. Het is alleen bedoeld voor de tijdelijke opvang van vreemdelingen. De locatie van het azc heeft de functie verblijfsrecreatie. Deze functie wijzigt niet door het verlenen van de tijdelijke omgevingsvergunning voor de opvang van vreemdelingen. Tijdens en na 10 jaar geldt hier nog steeds de functie ‘verblijfsrecreatie’.

Als gemeente hebben we opdracht gegeven aan een externe partij om onderzoek te doen naar planschade. Dat is eventuele schade als gevolg van de opvang van het azc Rijssen-Holten. Het college van burgemeester en wethouders heeft deze notitie (pdf, 902Kb) ook gekregen.

De conclusie van de notitie is dat afwijken van het bestemmingsplan voor de tijdelijke opvang van asielzoekers niet leidt tot vergoedbare planschade of nadeelcompensatie. Dat geldt voor zowel waardevermindering als inkomensschade. Hiervoor is gekeken naar stand van zaken van de rechtspraak en beschikbare gegevens.

Rapport risicoanalyse

Voor het inschatten van opvanggerelateerde risico’s heeft de gemeente Rijssen-Holten, samen met de klankbordgroep, aan Bureau Beke gevraagd een risicoanalyse rondom het azc uit te voeren. Hier vindt u het Rapport risicoanalyse azc Rijssen-Holten (pdf, 1 Mb).